Sector in beeld

De omvang van sociaal ondernemerschap als sector is aan het groeien. Schattingen lopen uiteen van 6.000 (McKinsey, 2016) tot 4.000 á 5.000 (ABNAMRO, 2017) sociale ondernemingen. ABNAMRO schat in dat ongeveer 90% van de ondernemers zich in de eerste of tweede fase van ontwikkeling bevindt. Deze fase wordt gekenmerkt door lage omzet en bijna geen werknemers in dienst. Ten opzichte van ‘gewone’ bedrijven valt wel op dat de overlevingskracht van deze nieuwe bedrijven relatief hoog is. Een eerste inschatting van ABNAMRO is dat 80% van de starters na vijf jaar nog altijd actief is. Dat is een hoog percentage ten opzichte
van het gemiddelde.

Groei

Hoewel in Nederland nog op betrekkelijkbescheiden  schaal  ervaring wordt opgedaan met sociaal ondernemerschap, is de snelle groei in de sector de laatste jaren opgevallen. We zien dat in Nederland in 2016 meer dan de helft van de ondernemingen in staat is om onafhankelijk van donaties, giften en subsidies in de eigen continuïteit te voorzien. En we zien  spectaculaire groei van werkgelegenheid in deze niche ontstaan. De omvang van sociaal  ondernemerschap als sector is aan het groeien. Schattingen lopen uiteen van 6.000 (McKinsey, 2016) tot 4.000 á 5.000 (ABNAMRO, 2017) sociale ondernemingen. ABNAMRO schat in dat ongeveer 90% van de ondernemers zich in de eerste of tweede fase van ontwikkeling bevindt. Deze fase wordt gekenmerkt door lage omzet en bijna geen werknemers in dienst. Ten opzichte van ‘gewone’ bedrijven valt wel op dat de overlevingskracht van deze nieuwe bedrijven relatief hoog is. Een eerste inschatting van ABNAMRO is dat 80% van de starters na vijf jaar nog altijd actief is. Dat is een hoog percentage ten opzichte van het gemiddelde.

Werkgelegenheid

Het aantal banen is volgens McKinsey & Company (2016) in de periode 2010-2016 gegroeid met 60%: van 40.000- 50.000 naar 65.000-80.000 banen. Deze banen kwamen in een tijd waarin ongeveer75.000 banen verdwenen in andere sectoren. De omzet nam in deze periode toe van 2 miljard in 2010 naar 35 miljard in 2016.

Bij 87% van de sociale ondernemingen die meededen in de Social Enterprise Monitor 2016, was sprake van werkgelegenheidsgroei. Het aantal werknemers steeg in de periode 2014-2016 met 24%. De werkgelegenheidsgroei wordt ook bevestigd in de omzetcijfers. In de periode 2014-2015 werd een stijging in totale omzet van 23% gemeten.

De sector van sociale ondernemingen zit dus in de lift. Zowel het aantal ondernemingen als de werkgelegenheid en omzetcijfers nemen toe. Daar komt bij, zo blijkt uit de Social Enterprise Monitor 2016, dat deze groei gepaard gaat met minder subsidies – 60% zelfs zonder enige vorm van subsidie – en een stabiele winstgevendheid.

Impact
 

De meeste sociale ondernemingen zijn actief in het stimuleren van circulaire economie (25%) en het vergroten van arbeidsparticipatie en gelijkheid (20%), aldus het rapport van McKinsey & Company (2016). De kleinste impactgebieden zijn internationale ontwikkeling (8%) en onderwijs (7%). In een ander onderzoekvan de Social Enterprise Monitor 2016 (N=130) blijkt juist dat de meeste sociaal ondernemers zich richten op het verhogen van arbeidsparticipatie van kwetsbare
doelgroepen (zie figuur).

De impact van sociaal ondernemers kan ook worden geïnventariseerd via de Sustainable Development Goals. Een eerste inschatting is dat met name de goals ‘decent work’, ‘climate action’ en ‘responsible consumption’ hoog scoren als impactgebied (elk 11%) (ABNAMRO, 2017).

In de praktijk zien we dat sociale ondernemingen een meer dan gemiddeld lange aanloopperiode nodig hebben om een levensvatbare omzet en bedrijfsresultaat te halen. De mate waarin initiatieven worden ondersteund met subsidies, donaties, giften en sponsorgelden in aanvulling op het basis verdienmodel, is sterk afhankelijk van de waarde die partners toekennen aan de gewenste impact. In de kern gaat het steeds om de ondernemersvraag: wat is mijn toegevoegde waarde, en wie is bereid daarvoor te betalen? In de markt, maar in het geval van sociale ondernemingen ook vanuit de belangen van geïnteresseerde en belanghebbende stakeholders. Of en hoeveel er wordt bijdragen door stakeholders in de vorm van subsidies, giften en donaties, verandert in de praktijk bovendien door tijd heen.